Wat als we muziek zouden zien als een gesprek? Een dialoog, waarbij verschillende composities en melodieën met elkaar ‘praten’ – en klanken en akkoorden functioneren als zinnen en woorden. Dan ineens wordt muziek meer dan zenden en draait het om actie en interactie. Een muzikaal verhaal dat heen en weer gaat, terwijl het wordt gespeeld.

Het is exact de benadering van componist en pianist Martin Kohlstedt, die op 31 oktober zijn virtuositeit zal laten zien in de prachtige witte kerkzaal van de Evangelische Broedergemeente Zeist. Met zijn modulaire composities geeft Kohlstedt een nieuwe dimensie aan klassieke muziek. Of zoals hij het zelf stelt: “Why should have a discussion, when you know what the outcome will be?”. Er zit een verrassingselement in modulaire composities en Kohlstedt weet exact hoe je dat doet.

Bouwstenen in beweging

Eerst kort terug naar modulaire muziek, wat is dat precies? Het idee achter deze muzikale stroming is dat composities worden gezien als modules – een soort bouwstenen – die je kunt combineren. De modules zijn het muzikale equivalent van woorden, bestaande uit melodielijnen, akkoorden, motieven of loops. Deze bouwstenen voeg je samen, zoals je met woorden een zin maakt. En net als met gesproken woord, bepaalt je eigen intonatie of toonhoogte het verloop. Modulaire muziek is daarom niet statig, maar spontaan: continu in beweging over tijd en ruimte. Composities worden zo op verschillende momenten telkens weer aangevuld, vervangen of verbeterd. Dat is wat Kohlstedt benadrukt in zijn Ted Talk: “Music or art in general is always a form of communication.” En ook als het over zijn eigen ‘communicatie’ gaat, is deze nooit écht af. “Creating a musical vocabulary, an own personal musical vocabulary, is something you cannot really complete. It stays a work in progress.” Zo schreef hij een van zijn composities – Olv – op zijn veertiende, maar verandert en verbetert hij deze nog steeds.

Muziek is dialoog

Een gesprek is geen eenrichtingsverkeer. En daarmee is geen concert van Kohlstedt hetzelfde, aangezien hij zich – ook op het podium – laat leiden door zijn ‘modules’. Kohlstedts composities zijn dan ook geen monoloog, maar een dialoog. Ze antwoorden op de gevoelens die de muziek oproept en reageren op de context waarin deze gespeeld wordt. Want communicatie ontstaat door frictie tussen twee of meer partijen. Een gesprek met vooraf bepaalde uitkomsten heeft niet voldoende betekenis, of in de woorden van Kohlstedt: “It is a little bit like talking to my father.”

Moeilijk voor te stellen? Stel dat Kohlstedt twee stukken tegen elkaar speelt; twee stukken vol variabelen en onzekerheden, in discussie zoals twee individuen met een eigen karakter. De uitkomst zal net zo variabel zijn.“No two situations are the same and the context heavily infuences the conversation of the two pieces.” Afhankelijk van waar Kohlstedt speelt, zijn gevoel, de vibe van het publiek of de sfeer van de locatie, is de output iedere keer anders. Een klassiek voorbeeld van improvisatie dus. Kohlstedt laat de muziek zijn werk doen en hij focust zich vooral op “the flow of the moment.” Soms leidt dit tot iets buitengewoons, maar soms ook totaal niet. Het is deze onzekerheid die de energie van zijn spel zo bijzonder maakt. Zijn muziek begint in ieder geval altijd achter de piano, maar kan ook overgaan in elektrische basmuziek – of eindigen in complete stilte. Het is soms dus net een echt gesprek…

Kohlstedts bracht drie solo studioalbums uit: Tag (2012), Nacht (2014) en Strom (2017). Kijk zijn volledige Ted Talk hier terug:

Wie Kohlstedt live wil bewonderen kan op 31 oktober terecht in de Evangelische Broedergemeenschap Zeist.