Kippenvel van klassiek, maar not in a good way. Hoewel klassieke muziek vaak ontroerend mooi is, kan het je ook de stuipen op het lijf jagen. Componisten als Richard Wagner, Franz Liszt en Edvard Grieg hebben hun best gedaan om jou koude rillingen te bezorgen. Stukken waar regisseurs van verschillende thrillers en horrors vervolgens angstaanjagend goed gebruik van hebben gemaakt. Sluit de gordijnen, doe de kaarsen aan en griezel mee met deze duistere klassiekers.

Violen uit de dood

Griezels die ontwaken uit de dood: een favoriet thema voor alle liefhebbers van vrijwillige rillingen over de rug. En welk instrument leent zich nu beter voor een ijzingwekkende sneer naar de levenden dan de viool? Camille Saint-Saëns begreep dit als geen ander en componeerde zijn ‘Danse Macabre’. De Dodendans, zoals ‘ie ook wel bekend werd, opent als de klok twaalf slaat (harp) en de Dood op zijn viool de gestorvenen uit hun graven wekt. Om het extra macaber te laten klinken koos Camille voor veelvuldig gebruik van de xylofoon: het wekt de indruk dat de muziek op menselijke schedels wordt gespeeld. Als de zon opkomt, zoeken de doden hun graf weer op en speelt de Dood zijn afscheidsmelodie.

De Danse Macabre in een modern jasje? Noa Wildschut en Elisabeth Brauß spelen in de kelder van Het Concertgebouw een spectaculaire akoestische variant op een intieme set.

Pakkend pianospel

Franz Liszt koos voor de piano om de doden tot leven te wekken. Liszt had een obsessie met lugubere zaken zoals de dood. Voor zijn ‘Totentanz’ liet hij zich inspireren door de Symphonie fantastique van Hector Berlioz die de Dag Des Oordeels op indringende wijze verwerkte in zijn muziek. Totentanz is muzikaal gezien ook een hoogtepunt, dankzij de stilistische vernieuwingen. Zo spelen de strijkers op een gegeven moment col legno (strijken met het hout in plaats van de haren van de strijkstok) om het rammelen van botten van geraamtes te imiteren. Opwekkende muziek dus!

Dracula, bloedstollend spannend

Misschien wel de bekendste vampier in de literatuurgeschiedenis is Dracula, de bloeddorstige graaf uit Transsylvanië. De gelijknamige gothic-horror roman van Bram Stoker werd in 1979 verfilmd en uitgebracht met de soundtrack van John Williams. Scènes waarin de graaf het bloed van zijn slachtoffers drinkt, worden extra eng door de kille composities van Williams. De componist zou nog meer bloederige meesterwerken afleveren, waaronder het onvergetelijke thema van de horrorfilm Jaws. Aaron Copland maakte met Grogh overigens al in 1925 een op Dracula geïnspireerd ballet. De Duitse stomme film Nosferatu, a vampire film diende als uitgangspunt in het stuk dat de doden tot leven brengt.

Trollen doe je zo

De absolute eindbaas in het opbouwen van spanning is Edvard Grieg. Zijn ‘In de hal van de Bergkoning’ (ook wel bekend als ‘Trollendans’) is een kort element van het toneelstuk Peer Gynt. Wanneer de hoofdpersoon Peer in het land van de trollen belandt, begint een spannende ontsnappingsscène die zich kenmerkt door de herhaling van de krachtige, korte melodie. Terwijl het thema dankzij de aanzwengelende instrumentatie naar een climax toewerkt, horen we de trollen zingen: “Zal hij aan het spit roosteren of bruin worden in een stoofpan?” Gezelliger wordt het niet…

Wagner in Vietnam

Kilgore: “We’ll come in low out of the rising sun and about a mile out we’ll put on the music.”

Lance: “Music?”

Kilgore: “Yah. I use Wagner. It scares the hell out of the Slopes.”

Deze iconische dialoog gaat vooraf aan een van de meest spraakmakende filmscènes uit Apocalyse Now (1979). De verwoestende aanval van het Amerikaanse leger op Vietnam wordt versterkt door de opzwepende muziek van Richard Wagner’s ‘Ritt der Walküren’ (Ride of the Valkyries), die uit de luidsprekers van de helikopter schelt. En inderdaad, het originele muziekstuk kent een net zo gewelddadige oorsprong. Het is onderdeel van Die Walküre, de tweede uit vier opera’s die samen Der Ring des Nibelungen vormen. In dit ruim vijftien uur durende schouwspel draait alles om macht. Wanneer er een ring wordt gesmeed van goud uit de bodem van de Rijn, krijgt de drager heerschappij over de wereld. De strijd om deze ring leidt vervolgens tot verraad, moord en doodslag. De muziek van Wagner brengt zo op indrukwekkende manier een oude sage tot leven. Muziek die honderd jaar later een andere bloederige strijd zou uitbeelden.

Hoewel we vaak griezelen bij een enge film of spannend boek, laten de klassieke componisten zien dat ook zij weten hoe je de luisteraar in de gordijnen jaagt. Dus als de avond valt en de schemer inzet, waag jezelf dan eens aan de Totentanz, Symphonie fantastique of een van de andere ‘thrillers’ in onze playlist. Benieuwd of jij de laatste noot haalt…