Wat als we toch een kijkje zouden kunnen nemen in het hoofd van de grote meesters in de klassieke muziek? Waar haalden zij hun inspiratie vandaan? Hoe zetten zij hun muzikale virtuositeit om in prachtige composities? Om een klein beetje te achterhalen hoe deze magie tot stand is gekomen, reconstrueert Maestro de creatie van ’s werelds mooiste meesterwerken. Vandaag: Beethovens Maanlichtsonate, beter bekend als Moonlight Sonata.
De magie van fantasie
Sonata quasi una Fantasia, ‘een sonate die als fantasie aandoet’. Deze titel was de oorspronkelijke naam van Beethovens veertiende pianosonate. Een naam die het stuk perfect siert om twee redenen: niet alleen spreekt het donkere, melancholische pianospel tot de verbeelding van de luisteraar; maar ook de compositie zelf spot met alle wetten van de traditionele compositie. Maanlichtsonate is opgedeeld in drie stukken, tot zover niets bijzonders voor pianosonates uit die tijd. Wat het stuk wél ongebruikelijk maakt, is de opbouw – en met name de snelle finale in het derde deel. De sonate hanteert de volgorde langzaam – sneller – snelst en volgt daarmee niet het gangbare arrangement van die tijd (snel – langzaam – snel). Beethoven improviseert hier, hij gebruikt zijn fantasie!
Verwarrende naam
Gek genoeg is het stuk uiteindelijk bekend geworden onder een andere naam: de Maanlichtsonate. Toch was het niet Beethoven zelf die deze titel toebedeelde aan zijn werk. Het was de Duitse muziekcriticus en poëet Ludwig Rellstab die pas vijf jaar na de dood van Beethoven – in 1832 – de compositie deze romantische naam gaf. Het verhaal gaat dat hij dit idee kreeg toen hij ’s avonds over het Meer van Luzern voer. Terwijl hij naar de maan keek, schoten hem ineens de eerste regels van Beethovens muziekstuk te binnen. Een bijnaam waar ook veel kritiek op kwam, aangezien velen het misleidend vonden voor het donkere, weemoedige karakter van de rest van het stuk.
Beethovens ‘muze’?
Beethoven droeg het stuk op aan gravin Giulietta Guicciardi, van wie hij korte tijd de pianodocent was. Tijdens de lessen moet de vonk zijn overgeslagen, aangezien onze Ludwig er een behoorlijke crush aan overhield. Helaas was het klassenverschil tussen de gravin en de ‘gewone’ Beethoven te groot en zat trouwen er voor deze twee niet in. Over Giulietta zou Beethoven daarom het volgende naar een van zijn vrienden hebben geschreven:
“Mijn leven is weer een beetje aangenamer […] deze verandering werd veroorzaakt door een lief, betoverend meisje, dat van me houdt en van wie ik hou. Na twee jaar geniet ik opnieuw van momenten van gelukzaligheid. […] maar helaas is ze niet van mijn positie, ik zou nu zeker niet kunnen trouwen.”
Sommige beweren zelfs dat Giulietta de geadresseerde was in Beethovens wereldberoemde brief “Unsterbliche Geliebte”. Maar helaas voor Giulietta werd een paar decennia later het tegendeel bewezen. De brief was hoogstwaarschijnlijk gericht aan haar nichtje, gravin Josephine Brunsvik.
Bron van inspiratie
Maanlichtsonate zou een van Beethovens bekendste en populairste werken worden, waarvan tegenwoordig nog steeds (vooral) het hypnotiserende eerste stuk gebruikt wordt voor films, videogames en reclames (let maar eens op bij Immortal Beloved, Crimson Tide en The Pianist). Beethovens Maanlichtsonate was bovendien van grote inspiratie voor een andere meestercomponist. Frédéric Chopin componeerde met zijn Fantaisie-Impropmtu een hommage aan Beethoven, waarin het werk van zijn voorganger als voorbeeld diende. Een voorbeeld van onbegrensde muzikaliteit, fantasie en magie. Magie die ‘m uiteindelijk misschien wel in de eenvoud zit. De melodie lijkt zo simpel, maar bouwt steeds verder op tot een meeslepende finale. Heerlijk om naar te luisteren als je een keer een minder ‘feel good mood’ hebt.