“You would normally have to pay to see a performance like that.” Het is slechts één van de lyrische comments onder deze YouTube video, waarin een elfjarig jongetje op indrukwekkende wijze Beethovens Pianosonate nr. 21 speelt. Niet in een uitverkocht concertgebouw, maar op treinstation Kings Cross in hartje Londen. Het is de charme van de stationspiano. Iedereen kan erachter plaatsnemen, of je nu pas net noten kunt lezen of al jaren als pianovirtuoos door het leven gaat.
‘Overgevlogen’ uit het buitenland
You love it or your hate it. Terwijl de stationspiano’s in de loop der tijd besmeurd, bekritiseerd en zelfs omgekieperd zijn, is het spel van getalenteerde muzikanten voor veel reizigers een aangename wachtverzachter. Dat was precies de intentie van het initiatief vijf jaar geleden. Toen de NS de eerste piano’s in Amsterdam en Breda plaatsten, stonden de stations voor een grote verbouwing. Uit onderzoek bleek dat reizigers het station tijdens deze periode als minder sfeervol ervaarden. Om de hinder van de werkzaamheden tegen te gaan werd er daarom inspiratie opgedaan in Lille, Parijs en Londen, waar de ‘public pianos’ al langer een succes zijn. Het concept sloeg ook in Nederland aan en zo staan er inmiddels al 16 piano’s door heel het land. Volgens de NS maakt het de stations een aangenamere plek en overtuigt het reizigers ervan dat hun reistijd geen verloren tijd is.
Play me, I’m yours
Al in 2008 werd het eerste experiment met publieke piano’s uitgevoerd in Birmingham. In drie weken tijd genoten ruim 140.000 mensen van het spel op vijftien piano’s verspreid door de stad. Initiatiefnemer Luke Jerram kwam op het idee in zijn plaatselijke wasserette, waar mensen elkaar wekelijks zagen zonder ook maar een woord uit te wisselen. Het plaatsen van een piano, gaf volgens de Brit een nieuwe dynamiek aan de ruimte en functioneerde als katalysator van gesprekken. In sommige gevallen hielp het zelfs de liefde een handje: “Where people have met for the first time around the pianos, the project has led to several marriages around the world.” Inmiddels vinden we 1900 piano’s verspreid over 60 steden in de wereld. YouTube staat vol met de openbare voorstellingen.
Hoewel het niet altijd direct tot een huwelijksaanzoek leidt, heeft het gepingel in de stationshal inderdaad wel iets verbroederends. Zodra iemand plaatsneemt achter de piano, vormt zich vaak spontaan een groepje luisteraars. Hoe bekender het nummer, des te groter de kans dat er zich ook vrijwillig zangers (of zelfs dansers) melden om het geheel tot een heuse opvoering om te toveren. Mensen klonteren samen, ergeren zich (voor even) niet aan hun vertraagde trein en de muren tussen onze wereldjes brokkelen (tijdelijk) langzaam af. Zo wordt het wachten inderdaad leuk! Het succes bleef ook bij de NS niet onopgemerkt: in 2015 werd zelfs een battle tussen jonge stationspianisten georganiseerd.
In de categorie clichés…
Zodra de nieuwigheid van de stationspiano afneemt, neemt de irritatie van medereizigers toe. Na de zoveelste uitvoering van Amélie is de lol er misschien ook wel een beetje van af. Op Twitter en YouTube is het niet lang zoeken naar de eerste rants over de eentonigheid van het stationsrepertoire. Toch vinden we ook genoeg pareltjes op het internet.
Deze jonge getalenteerde pianist speelt een stuk van Chopin op station Nijmegen:
Geniet hier van deze cover van Enaudi’s Two Trees:
Nijmegen blijkt een bron van muzikaal talent, getuige deze uitvoering van Yiruma en Pachelbel.
In de categorie getalenteerde kinderen stuitten we onder andere op de achtjarige Olivier, die een knappe vertolking doet van Mozarts Eine kleine Nachtmusik.
Dit Tsjechisch natuurtalent bracht Nuvole Bianche van Einaudi op de luchthaven van Praag ten gehore.
Presidentieel pianospel
Wie de charme van de stationspiano leert waarderen, zoekt de centrale hal in het vervolg met liefde op. Het heeft iets knulligs en romantisch tegelijk. De stationspiano groeit langzaam uit tot een plek waar verborgen talenten met de zweetdruppeltjes op het voorhoofd de kans krijgen hun kunsten te vertonen – terwijl drie meter verderop hun medepassagiers een vette hap van de snackbar staan weg te werken. Andersom biedt het luisteraars de kans om op een laagdrempelige manier kennis te maken met klassieke muziek. Want zeg nu zelf; als je Mark Rutte Schuberts Impromptu No. 3, Op. 90 hebt zien spelen, dan ga je dat onderweg naar huis toch even googelen?
Uiteindelijk is het station niet voor niets een plek van verbinding, zowel letterlijk als figuurlijk. Treinen rijden af en aan om mensen door heel het land met elkaar in contact te brengen, dus waarom niet al op het beginstation. So Mark, sing us a song, you’re the piano man!